شب گرفتن ماه: داستان زندگی حکیم ابوالقاسم فردوسی

«شب گرفتن ماه» عنوان کتابی است که محمدرضا سرشار از تلخیص کتاب «بسی رنج بردم» ساتم الوغ زاده، نویسنده مشهور تاجیک، برای نوجوانان به دست داده است. این کتاب، داستانی شیرین و دلکش از زندگی حکیم ابوالقاسم فردوسی، داستان سرا و شاعر نامدار ایرانی قرن چهارم هجری قمری و سراینده میراث جاویدان زبان و ادب فارسی، شاهنامه روایت می کند.

این اثر از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان یکی از کتاب های برگزیده سال جمهوری اسلامی ایران معرفی و از نویسنده آن تقدیر شد و بعدها سرشار این کتاب را برای نوجوانان ایرانی به فارسی برگرداند. ابوالقاسم فردوسی با همسرش «فاطمه بانو»، پسر 22 ساله اش «هوشنگ» و دختربچه هشت ساله اش «منیژه»، در باژ، زندگی می کرد. پدر و مادر فردوسی، چند سال پیش از دنیا رفته بودند و او در خلوت خود سرگرم آفرینش شاهکار بزرگ خویش بود. او داستان های باستانی را که از قعر تاریک عصرها سر برآورده و از یاد به یاد و نسل به نسل منتقل شده همچون دانه های الماس و جواهر تراش می داد و از آن ها گردنبندی زیبا و گرانبها می ساخت. فردوسی در زمان حکومت حاکمی ستمگر با نام «مهران» زندگی می کرد. مهران بر مردم روستا و از جمله فردوسی خراج سنگینی را تحمیل کرده بود اما زمانی که با سروده های فردوسی آشنا و متوجه شد که فردوسی بدون چشمداشت مادی این ابیات را سروده، نصف خراج را به او بخشید.

در این داستان می بینیم که پس از مهران، نوبت به حکومت حسین قتیب و از آن پس محمود سبکتکین می رسد. سلطان محمود از آن جایی که با سروده های فردوسی مخالف بود، با آن که به فردوسی وعده دادن صله داده بود، از این کار سرباز زد. تا این که پس از مرگ فردوسی، خواب دید او در باغ بهشت سیر می کند و وقتی علت را جویا شد فردوسی در جواب گفت: علت آن، سرودن یک بیت است و آن بیت این است «جهان را بلندی و پستی تویی/ ندانم چه ای هرچه هستی تویی». سلطان محمود پس از این خواب، دستور می دهد که 40 هزار دینار به خانواده فردوسی بدهند اما آن ها از پذیرفتن صله خودداری می کنند.